“然百姓愚冥”的意思及全诗出处和翻译赏析

jiàn yíng fó gǔ biǎo
谏迎佛骨表

chén mǒu yán: fú yǐ fú zhě, yí dí zhī yī fǎ ěr, zì hòu hàn shí liú rù zhōng guó, shàng gǔ wèi cháng yǒu yě.
臣某言：伏以佛者，夷狄之一法耳,自后汉时流入中国,上古未尝有也。
xī zhě huáng dì zài wèi bǎi nián, nián bǎi yī shí suì shǎo hào zài wèi bā shí nián, nián bǎi suì zhuān xū zài wèi qī shí jiǔ nián, nián jiǔ shí bā suì dì kù zài wèi qī shí nián, nián bǎi wǔ suì dì yáo zài wèi jiǔ shí bā nián, nián bǎi yī shí bā suì dì shùn jí yǔ, nián jiē bǎi suì.
昔者黄帝在位百年，年百一十岁；少昊在位八十年，年百岁；颛顼在位七十九年，年九十八岁；帝喾在位七十年，年百五岁；帝尧在位九十八年，年百一十八岁；帝舜及禹，年皆百岁。
cǐ shí tiān xià tài píng, bǎi xìng ān lè shòu kǎo, rán ér zhōng guó wèi yǒu fú yě.
此时天下太平，百姓安乐寿考，然而中国未有佛也。
qí hòu yīn tāng yì nián bǎi suì, tāng sūn tài wù zài wèi qī shí wǔ nián, wǔ dīng zài wèi wǔ shí jiǔ nián, shū shǐ bù yán qí nián shòu suǒ jí, tuī qí nián shù, gài yì jù bù jiǎn bǎi suì.
其后殷汤亦年百岁，汤孙太戊在位七十五年，武丁在位五十九年，书史不言其年寿所极，推其年数，盖亦俱不减百岁。
zhōu wén wáng nián jiǔ shí qī suì, wǔ wáng nián jiǔ shí sān suì, mù wáng zài wèi bǎi nián.
周文王年九十七岁，武王年九十三岁，穆王在位百年。
cǐ shí fó fǎ yì wèi rù zhōng guó, fēi yīn shì fú ér zhì rán yě.
此时佛法亦未入中国，非因事佛而致然也。
hàn míng dì shí, shǐ yǒu fó fǎ, míng dì zài wèi, cái shí bā nián ěr.
汉明帝时，始有佛法，明帝在位，才十八年耳。
qí hòu luàn wáng xiāng jì, yùn zuò bù zhǎng.
其后乱亡相继，运祚不长。
sòng qí liáng chén yuán wèi yǐ xià, shì fú jiàn jǐn, nián dài yóu cù.
宋、齐、梁、陈、元魏已下，事佛渐谨，年代尤促。
wéi liáng wǔ dì zài wèi sì shí bā nián, qián hòu sān dù shě shēn shī fú, zōng miào zhī jì, bù yòng shēng láo, zhòu rì yī shí, zhǐ yú cài guǒ, qí hòu jìng wèi hóu jǐng suǒ bī, è sǐ tái chéng, guó yì xún miè.
惟梁武帝在位四十八年，前后三度舍身施佛，宗庙之祭，不用牲牢，昼日一食，止于菜果，其后竞为侯景所逼，饿死台城，国亦寻灭。
shì fú qiú fú, nǎi gèng dé huò.
事佛求福，乃更得祸。
yóu cǐ guān zhī, fú bù zú shì, yì kě zhī yǐ.
由此观之，佛不足事，亦可知矣。
gāo zǔ shǐ shòu suí chán, zé yì chú zhī.
高祖始受隋禅，则议除之。
dāng shí qún chén cái shí bù yuǎn, bù néng shēn zhì xiān wáng zhī dào, gǔ jīn zhī yí, tuī chǎn shèng míng, yǐ jiù sī bì, qí shì suì zhǐ, chén cháng hèn yān.
当时群臣材识不远，不能深知先王之道，古今之宜，推阐圣明，以救斯弊，其事遂止，臣常恨焉。
fú wéi ruì shèng wén wǔ huáng dì bì xià, shén shèng yīng wǔ, shù qiān bǎi nián yǐ lái, wèi yǒu lún bǐ.
伏维睿圣文武皇帝陛下，神圣英武，数千百年已来，未有伦比。
jí wèi zhī chū, jí bù xǔ dù rén wéi sēng ní dào, yòu bù xǔ chuàng lì sì guàn.
即位之初，即不许度人为僧尼道，又不许创立寺观。
chén cháng yǐ wéi gāo zǔ zhī zhì, bì xíng yú bì xià zhī shǒu, jīn zòng wèi néng jí xíng, qǐ kě zì zhī zhuǎn lìng shèng yě? jīn wén bì xià lìng qún sēng yíng fó gǔ yú fèng xiáng, yù lóu yǐ guān, yú rù dà nèi, yòu lìng zhū sì dì yíng gōng yǎng.
臣常以为高祖之志，必行于陛下之手，今纵未能即行，岂可恣之转令盛也?今闻陛下令群僧迎佛骨于凤翔，御楼以观，舁入大内，又令诸寺递迎供养。
chén suī zhì yú, bì zhī bì xià bù huò yú fú, zuò cǐ chóng fèng, yǐ qí fú xiáng yě.
臣虽至愚，必知陛下不惑于佛，作此崇奉，以祈福祥也。
zhí yǐ nián fēng rén lè, xùn rén zhī xīn, wèi jīng dū shì shù shè guǐ yì zhī guān, xì wán zhī jù ěr.
直以年丰人乐，徇人之心，为京都士庶设诡异之观，戏玩之具耳。
ān yǒu shèng míng ruò cǐ, ér kěn xìn cǐ děng shì zāi! rán bǎi xìng yú míng, yì huò nán xiǎo, gǒu jiàn bì xià rú cǐ, jiāng wèi zhēn xīn shì fú, jiē yún:" tiān zǐ dà shèng, yóu yī xīn jìng xìn bǎi xìng hé rén, qǐ hé gèng xī shēn mìng!" fén dǐng shāo zhǐ, bǎi shí wèi qún, jiě yī sàn qián, zì cháo zhì mù, zhuǎn xiāng fǎng xiào, wéi kǒng hòu shí, lǎo shào bēn bō, qì qí yè cì.
安有圣明若此，而肯信此等事哉!然百姓愚冥，易惑难晓，苟见陛下如此，将谓真心事佛，皆云：“天子大圣，犹一心敬信；百姓何人，岂合更惜身命!”焚顶烧指，百十为群，解衣散钱，自朝至暮，转相仿效，惟恐后时，老少奔波，弃其业次。
ruò bù jí jiā jìn è, gèng lì zhū sì, bì yǒu duàn bì luán shēn yǐ wéi gōng yǎng zhě.
若不即加禁遏，更历诸寺，必有断臂脔身以为供养者。
shāng fēng bài sú, chuán xiào sì fāng, fēi xì shì yě.
伤风败俗，传笑四方，非细事也。
fū fú běn yí dí zhī rén, yǔ zhōng guó yán yǔ bù tōng, yī fú shū zhì kǒu bù yán xiān wáng zhī fǎ yán, shēn bù fú xiān wáng zhī fǎ fú bù zhī jūn chén zhī yì, fù zǐ zhī qíng.
夫佛本夷狄之人，与中国言语不通，衣服殊制；口不言先王之法言，身不服先王之法服；不知君臣之义，父子之情。
jiǎ rú qí shēn zhì jīn shàng zài, fèng qí guó mìng, lái zhāo jīng shī, bì xià róng ér jiē zhī, bù guò xuān zhèng yī jiàn, lǐ bīn yī shè, cì yī yī xí, wèi ér chū zhī yú jìng, bù lìng huò zhòng yě.
假如其身至今尚在，奉其国命，来朝京师，陛下容而接之，不过宣政一见，礼宾一设，赐衣一袭，卫而出之于境，不令惑众也。
kuàng qí shēn sǐ yǐ jiǔ, kū xiǔ zhī gǔ, xiōng huì zhī yú, qǐ yí lìng rù gōng jìn? kǒng zǐ yuē:" jìng guǐ shén ér yuǎn zhī.
况其身死已久，枯朽之骨，凶秽之馀，岂宜令入宫禁？孔子曰：“敬鬼神而远之。
" gǔ zhī zhū hóu, xíng diào yú qí guó, shàng lìng wū zhù xiān yǐ táo rú fú chú bù xiáng, rán hòu jìn diào.
”古之诸侯，行吊于其国，尚令巫祝先以桃茹祓除不祥，然后进吊。
jīn wú gù qǔ xiǔ huì zhī wù, qīn lín guān zhī, wū zhù bù xiān, táo rú bù yòng, qún chén bù yán qí fēi, yù shǐ bù jǔ qí shī, chén shí chǐ zhī.
今无故取朽秽之物，亲临观之，巫祝不先，桃茹不用，群臣不言其非，御史不举其失，臣实耻之。
qǐ yǐ cǐ gǔ fù zhī yǒu sī, tóu zhū shuǐ huǒ, yǒng jué gēn běn, duàn tiān xià zhī yí, jué hòu dài zhī huò.
乞以此骨付之有司，投诸水火，永绝根本，断天下之疑，绝后代之惑。
shǐ tiān xià zhī rén, zhī dà shèng rén zhī suǒ zuò wéi, chū yú xún cháng wàn wàn yě.
使天下之人，知大圣人之所作为，出于寻常万万也。
qǐ bù shèng zāi! qǐ bù kuài zāi! fú rú yǒu líng, néng zuò huò suì, fán yǒu yāng jiù, yí jiā chén shēn, shàng tiān jiàn lín, chén bù yuàn huǐ.
岂不盛哉!岂不快哉!佛如有灵，能作祸祟，凡有殃咎，宜加臣身，上天鉴临，臣不怨悔。
wú rèn gǎn jī kěn kǔn zhī zhì, jǐn fèng biǎo yǐ wén.
无任感激恳悃之至，谨奉表以闻。
chén mǒu chéng huáng chéng kǒng.
臣某诚惶诚恐。